De beste zorg begint met een goed gesprek

Door Nanda Vreeke en Noortje Sietsma, verpleegkundige specialisten oncologie/hematologie, Diakonessenhuis Utrecht

De tijd dat de arts beslist wat het beste voor u is ligt al een poosje achter ons: steeds vaker beslissen u en de arts samen. Daarom is communicatie tussen u en uw specialist van groot belang. De vraag van de patiënt is daarbij het uitgangspunt, dat komt de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg ten goede.

Als zorgverleners merken wij dat goede communicatie van groot belang is bij de relatie tussen professional en patiënt. Bij de keuzes voor verschillende behandelingen willen we graag weten: wie heb ik voor me? Hoe staat deze persoon in het leven? Dat wordt alleen duidelijk als er sprake is van goede en open communicatie. Durft u aan te geven wat u nodig heeft en wilt? Wie heeft u naast u staan als het aankomt op keuzes maken? Dit soort zaken zijn cruciaal om een patiënt goed te kunnen begeleiden gedurende het hele behandeltraject. En ze zullen uiteindelijk leiden tot meer tevredenheid bij u als patiënt. De zorgverlener die u goed kent kan u immers veel beter helpen.

Bereid daarom uw consult goed voor en bedenk wat u wilt vertellen of vragen. De arts is specialist op het medisch vlak en de patiënt is expert over eigen lijf en situatie. De medische context en de persoonlijke context moeten samenkomen om tot een goede beslissing te komen.

Samen beslissen tussen arts en patiënt moet vanzelfsprekend zijn, zegt Huib Cense, chirurg, vice voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten (FMS) en voorzitter van de Raad van Kwaliteit. Maar het gezamenlijk beslissen over de juiste behandeling op het juiste moment is nog altijd niet de norm in de Nederlandse spreekkamers. Te vaak is het nog eenrichtingsverkeer in de communicatie van arts naar patiënt. De FMS vindt het belangrijk dat zowel artsen als patiënten zich ervan bewust zijn dat samen beslissen kan en mag.

De inbreng van de patiënt kan ook tot nieuwe inzichten leiden. Een behandeling voor de patiënt is bijvoorbeeld niet altijd nodig of wenselijk. Soms kiezen patiënten voor alternatieve en/of goedkopere behandelopties of zien zelfs af van behandeling of verdere onderzoeken.

Uit een peiling van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties (NFK) in 2018 onder 3.785 mensen die kanker hebben (gehad) blijkt dat 82% van de deelnemers altijd samen met hun arts wil beslissen over de behandeling. Hieruit bleek ook dat als de zorgverlener aandacht heeft voor het dagelijks leven en de toekomstplannen van de patiënt, het gevoel van tevredenheid van patiënten over de ondersteuning van de zorgverlener bij het maken van een behandelkeuze toeneemt.

Er zijn drie vragen opgesteld die het voor beide partijen mogelijk maken om op basis van gerichte informatie de goede keuze te maken:

• Wat zijn mijn mogelijkheden?
• Wat zijn de voor- en nadelen van die mogelijkheden?
• Wat betekent dat in mijn situatie?

De informatie die u krijgt van uw specialist moet helder, begrijpelijk en deelbaar zijn. Daarnaast moet er voor u bedenk- en overlegtijd zijn. Maar het gaat over meer dan informatie: namelijk uw expertise over uw situatie, samen met de medische kennis van de specialist, om zo tot een keuze voor de beste zorg te komen.

Tips voor uw consult

• Neem iemand mee: vraag iemand om mee te gaan naar de arts. Die persoon kan u helpen met vragen stellen, goed luisteren en opschrijven wat er besproken wordt.
• Schrijf vooraf op wat u wilt vertellen: hiermee voorkomt u dat u belangrijke zaken vergeet te vertellen.
• Schrijf vooraf op wat u wilt vragen: domme vragen bestaan niet.
• Schrijf vooraf op wat u verwacht: soms gaat u met een bepaald doel naar een zorgverlener. Het is voor de zorgverlener belangrijk om te weten wat u wilt, zodat deze samen met u kan kijken of uw wens ook daadwerkelijk de beste oplossing is.
• Neem het gesprek op: u kunt een geluidsopname maken van het gesprek met de arts, bijvoorbeeld met uw telefoon. U kunt het dan thuis nog eens beluisteren (eventueel samen met uw naasten) en erover nadenken. Vraag wel altijd vooraf toestemming aan de arts voor de geluidsopname. Kijk hier voor uw rechten ten aanzien van het opnemen van het gesprek >>> Handreiking Opnemen van het gesprek met uw arts ⁱⁱ
• Beslis niet meteen: u beslist samen met uw specialist over uw behandeling. Maar dat hoeft niet meteen tijdens het consult. Neem gerust de tijd om er langer over na te denken en er met anderen over te praten.

¹Wiegant, J. (2018). Samen beslissen, een handreiking voor patiëntbelangenbehartigers. NFK, Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties.
ⁱⁱ Opnemen van het gesprek met uw arts. www.patientenfederatie.nl