Psychologische zorg voor patienten en naasten

Geschreven door het Helen Dowling Instituut

Eén op de drie mensen in Nederland krijgt in zijn of haar leven de diagnose kanker. Een ingrijpende diagnose die niet alleen de patiënt treft, maar ook mensen in de omgeving zoals partners. Kanker heb je immers niet alleen. Samen ga je een emotionele achtbaan door in het traject van onderzoeken, diagnose en behandelingen. Een zware periode die gevoelens van verdriet, stress, boosheid en/of machteloosheid kan oproepen.

Uit onderzoek blijkt dat partners van kankerpatiënten evenveel stress, angst en sombere gevoelens ervaren als degene die ziek is. Je voelt je vaak machteloos en onzeker. Je wilt iets doen of zeggen, maar wat? Word je partner de oude? Komt de kanker na behandeling terug? Zal je alleen achterblijven? De voortdurende zorg en ongerustheid kunnen leiden tot oververmoeidheid en uitputting. Partners negeren vaak hun eigen klachten of vinden het moeilijk om ze ter sprake te brengen. Niet zíj zijn immers ernstig ziek, maar hun partner.

Ron (50): “ik probeerde alles zo goed mogelijk te regelen; ziekenhuisbezoeken, werk, aandacht voor elkaar en de zorg voor onze kinderen. Soms voelde ik me net een artiest, die acht bordjes tegelijk op stokken draaiende moest zien te houden.” 

 

Niet alleen tijdens, maar ook na de behandelingen vraagt de ziekte om veel aanpassingen van partners en verandert er een hoop binnen de relatie. Spanningen in de relatie liggen op de loer. Het kan ook de andere kant op gaan: het cliché dat een ziekte de relatie kan versterken, is net zo goed waar.

Psychologische zorg voor patiënten en naasten

Het is normaal dat de diagnose kanker zorgt voor verdriet, woede en angstige gedachten. Soms worden deze emoties echter zo heftig dat het verstandig is om hulp te zoeken. De eerste stap is om een afspraak te maken met je huisarts. Hij of zij zal samen met jou kijken welke hulp het beste bij jou en je klachten past. Zo heb je in Nederland vele inloophuizen voor laagdrempelig contact met lotgenoten, ontspannende activiteiten en andere mogelijkheden om je verhaal te doen. Je kunt er zonder afspraak binnenlopen en een verwijzing van je huisarts is niet nodig. Een bezoek aan een inloophuis is gratis, maar soms wordt een kleine bijdrage gevraagd voor activiteiten.

Psycho-oncologische centra

Kun je niet meer genieten van dingen, overheersen de negatieve emoties en heb je nergens meer zin in? Houdt angst je wakker, pieker je erg veel en kun je niet meer functioneren op het werk of in het huishouden? Soms zijn klachten als gevolg van kanker zo heftig, dat professionele en gespecialiseerde hulp raadzaam is. Dan kun je terecht bij zogenoemde psycho-oncologische centra. Hiervan zijn er verschillende in Nederland, waaronder het Helen Dowling Instituut (HDI) in Arnhem en Bilthoven. Hier werken gespecialiseerde GZ-psychologen die ervaring hebben met de soms tegenstrijdige en beangstigende emoties van patiënten en hun partners. Zij kunnen bijvoorbeeld helpen om een nieuw evenwicht te vinden in de relatie, om samen een weg te vinden in zo’n heftige situatie en ernstigere psychische problemen te voorkomen. Je kunt er terecht voor individuele, relatie-, gezins- of groepstherapie. Zo heeft het HDI speciale groepsbehandelingen voor naasten van kankerpatiënten en mensen die iemand hebben verloren aan de ziekte. De zorg bij het HDI of een ander psycho-oncologisch centrum wordt vergoed vanuit de basisverzekering, mits je een verwijsbrief hebt van je huisarts.